De Hoofdloze oplossing voor plankenkoorts

(zie ook video)

Ongeveer anderhalf jaar geleden kwam ik voor het eerst met hoofdloosheid in contact, met de bekwame hulp van Richard Lang. Ik herinner me dat ik tijdens mijn jeugd een uittreksel las uit het prachtige boek ‘On Having No Head’ van Douglas Harding, in een anthologie van artikels over zelfonderzoek. Ik stelde toen vast dat wat hij zei over mijn menselijke romp, die bovenaan eindigt in onbegrensde ruimte gevuld met het universum, echt waar was. Maar omdat ik in die tijd eerder de volgende hype najoeg dan echt geïnteresseerd te zijn in de waarheid over mijn Zijn, ging de betekenis van wat ik had vastgesteld grotendeels aan mij voorbij. Het leek eenvoudigweg te gewoon en te vanzelfsprekend en ik was op zoek naar iets exotisch, moeilijk te verwezenlijken en waarschijnlijk Indisch.

Toen Richard ons onlangs voor het eerst bezocht, hier in het westen van Australië, was ik eerst sceptisch over de pure eenvoud van de benadering, die hij voorstond. Tenminste, tot ik het eerste Harding Experiment in een groepssituatie uitvoerde. Deze keer ging me een licht op en dat is sindsdien blijven branden met wisselende graden van aandacht en intensiteit. Mijn erkenning van de betekenis ervan was deze keer waarschijnlijk vergemakkelijkt door de (vele) voorafgaande jaren van zoeken naar de ‘schakelaar’, met de hulp van eender welke substantie, meditatietechniek, goeroe en spirituele leraar die veelbelovend leek. Deze fase was natuurlijk niet zonder geweldige revelaties, waarvoor ik eeuwig dankbaar blijf, en ik zou er niets aan willen veranderen. Het is alleen zo dat ,wat voor verruimd bewustzijn ik ook leek te ontdekken, het altijd scheen weg te ebben. En het vereiste in wisselende mate inspanning en zelfmanipulatie, zij het soms van heel subtiele aard. Het eindresultaat was dat deze zonder twijfel echte verheven toestanden nooit eenvoudig toegankelijk schenen als ik ze in feite het meeste had kunnen gebruiken – zoals tijdens een ruzie met mijn vrouw of bij een moeilijke situatie op het werk.

Het eenvoudige en onmiddellijke terugkrijgen en ervaren van het standpunt van de Eerste Persoon daarentegen blijft een prachtig, transformerend avontuur, dat alle aspecten van mijn ‘dagelijks’ leven beïnvloedt op verrassende en onverwachte manieren. Vanuit een praktisch standpunt merk ik het echter het sterkst op in het domein van publieke optredens. Ik ben een gepassioneerd amateur (min of meer) gitarist en treed af en toe op voor grote groepen. In het verleden bracht dat een hoge mate van onrust mee, vergezeld van een reeks fysiologisch symptomen die er in geen enkel opzicht toe bijdroegen om tot het best mogelijke optreden te komen. Er waren gevoelens van buiten adem zijn, stijfheid, zweten en duizeligheid. Als gitarist was het meest verschrikkelijke gevoel dat mijn vingers tijdelijk vervangen waren door wat aanvoelde als worstjes. Ik ben er zeker van dat gelijkaardige symptomen vertrouwd zijn voor de meeste artiesten, zowel professionele als amateurs, en ik ben me ervan bewust dat plankenkoorts aan meer dan één veelbelovende concertcarrière een einde heeft gemaakt. Acteurs zijn ook vatbaar voor deze vloek. Het meest bekende voorbeeld uit de voorbije jaren is de Britse acteur Stephen Fry, die wegliep om zich te verbergen tijdens een toneelstuk, waarin hij een belangrijke rol speelde. Zo verschrikkelijk waren de effecten van plankenkoorts voor hem persoonlijk.

Met de jaren ontwikkelde ik strategieën om met het probleem om te gaan, zoals de meeste artiesten ongetwijfeld doen. Maar het lag altijd op de loer in de coulissen en verminderde in sterke mate het plezier dat ik had in optredens voor een groot publiek. Enkele maanden nadat ik mijn hoofd was kwijtgeraakt (of beter gezegd had opgemerkt dat het er eigenlijk nooit was geweest) nam ik een uitnodiging aan om in te staan voor een vooroptreden bij mijn vriend en professionele muzikant Kavisha Mazzella, die een liefdadigheidsconcert gaf. Ik had toen heel wat nieuw materiaal geschreven en was erop uit om het uit te proberen bij een levend publiek, dus mijn enthousiasme was groter dan de angsten die ik kon verwachten bij zo’n optreden.

Het was pas toen ik in de coulissen stond, die bewuste avond, na de aankondiging door de presentator van de show, dat ik tot mijn verbazing merkte dat ik helemaal geen last had van plankenkoorts. Nog meer verbazingwekkend was dat deze vaststelling de plankenkoorts ook niet deed opkomen. Ik werd me daarentegen bewust dat de van nature sterkere energie in deze situatie me hielp om de Leegte op te merken, van waaruit ik handelde. Toen ik het podium opstapte (of beter gezegd, toen ik het podium in mij stapte) werden de vrees en bezorgdheid, die ik normaal zou voelen, vervangen door een vreugdevolle verwachting van hoe het zou zijn om op te treden als Eerste Persoon. Ik ging zitten, sloot het instrument aan en begon te spelen, zo moeiteloos en met evenveel of zelfs meer plezier en precisie als wanneer ik alleen in mijn woonkamer thuis geweest zou zijn. Op één of andere manier wisten de armen en handen, die vanuit de Leegte op de voorgrond opdoken, wat te doen en ze deden gewoon dat, vrij van enige bemoeienis van een angstig zelf. Als het al enig effect had, leek het alsof de aandacht van de vele toehoorders het beste spel naar buiten bracht, dat ik ooit gespeeld had.

De ontspannen vreugde die ik voelde leek ook besmettelijk en na enkele akkoorden voelde ik dat het publiek mee was en genoot. Op het einde van het eerste stuk was er enthousiast applaus. Mijn normale lichtjes nerveuze en gekunstelde manier van optreden was vervangen door een gemakkelijk aanvaarden van de massa en vermakelijke uitspraken schenen spontaan op te komen om de onderbrekingen tussen de verschillende stukken op te vullen. De hele tijd ervoer ik de toehoorders, individueel en ieder afzonderlijk, als veilig en liefdevol gedragen in mezelf. Echt een hele openbaring.
En het was ook niet éénmalig. Ook nadien, in andere potentieel ‘plankenkoortsige’ situaties, is het Zien van Wie ik werkelijk ben me immuniteit blijven geven tegen mijn vroegere innerlijke verstijving. Het enige dat misschien nog meer angstwekkend is dan een optreden (dat tenslotte genadig vluchtig is) is een opnamesessie, waarin de fouten van het optreden wreedaardig bewaard worden voor het nageslacht. De opname van mijn meest recente album verliep in sterk contrast met die van voorgaande. Die leken eindeloze ‘takes’ te vereisen, uitgevoerd in een gespannen en veeleisende atmosfeer, zodat ik leeg achterbleef en min of meer ontmoedigd door de resultaten. Al waren ze technisch gezien van een redelijk hoog niveau, toch leken ze me, ondanks (of misschien juist omwille van) de hoge kost aan inspanning en bezorgdheid, niet echt de essentie te vatten van wat ik probeerde uit te drukken.

De opname van de meest recente collectie van muziekstukken was daarentegen een veel meer ontspannen kwestie. Het begon als een dag, gewijd aan onderzoek naar hoe het instrument het beste kon worden opgenomen, met het vooruitzicht om drie of vier nummers ‘in te blikken’ als we geluk hadden. Maar opname na opname ging vlot en expressief omdat ik de Leegte toeliet om het zware werk te doen. We kregen het hele album van veertien nummers in één dag van opnemen rond en voor het eerst was ik heel gelukkig met het resultaat. De opname-ingenieur vond het bijzonder verbazingwekkend en vertelt zijn ervaring nog altijd overal rond.

Ik heb me sindsdien gerealiseerd dat alle bezorgdheid in zekere zin ‘bezorgdheid bij een optreden’ is. Bij een derde persoon kan je verwachten dat een slecht optreden in eender welke situatie leidt tot een soort afnemen of sterven van zelf. Artiesten spreken zelfs van ‘sterven’ op het podium. Het is alsof ons hele instinct van fysiek zelfbehoud zich ongepast en vernietigend laat gelden als we wat we lijken als derde persoon ten onrechte nemen voor wat we echt zijn. De Eerste Persoon in gedachten houden lijkt de zaken onmiddellijk te verbeteren, zonder toevlucht te moeten nemen tot eender welke andere interne of externe capriolen.

Sam Blight
www.samblightmusic.com