ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΟΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΥΦΛΟΥΣ

Από τον Allan Jones

Όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι, σοκαρίστηκα από τις διδασκαλίες του Ντάγκλας Χάρντινγκ – ειδικά όπως παρουσιάζονται στα πειράματά του. Όταν πρωτοδοκίμασα το πιο βασικό από αυτά τα πειράματα, το δάχτυλο που δείχνει προς τα μέσα, δεν είχα και πολλές ελπίδες ότι θα συνέβαινε κάτι σημαντικό. Αυτό επειδή ήμουν τυφλός για αρκετά χρόνια. Όμως, προς έκπληξή μου, “είδα” αυτό στο οποίο αποσκοπούσε το πείραμα: την άδεια χωρητικότητα.

Όταν δοκίμασα να βγάλω νόημα από το πείραμα, σκέφτηκα αρχικά ότι το γεγονός ότι “είδα” έπρεπε να εξαρτάται από το γεγονός ότι κάποτε στο παρελθόν έβλεπα κανονικά. Βασικά είχα οπτική μνήμη του πώς θα φαινόταν το δάχτυλο που έδειχνε. Αναρωτήθηκα αν το ίδιο πείραμα θα δούλευε για ένα άτομο γεννημένο τυφλό. Άρχισα να σκέφτομαι λοιπόν πιθανά συμπληρωματικά πειράματα για τυφλούς.

Σύντομα συμπέρανα ότι ένα άτομο που θα είχε γεννηθεί τυφλό θα μπορούσε πράγματι να βιώσει το βαθύ νόημα του δαχτύλου που δείχνει προς τα μέσα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ένα τέτοιο άτομο θα είχε ένα παράξενο είδος πλεονεκτήματος στο συγκεκριμένο πείραμα συγκρινόμενος με αυτόν που βλέπει κανονικά. Για να το καταλάβουμε αυτό, είναι απαραίτητο να συλλάβουμε τι σημαίνει για έναν τυφλό το να δείχνεις.

Αν εσύ, σαν άτομο με κανονική όραση, δείξεις ένα αντικείμενο, το αναγνωρίζεις και το ξεχωρίζεις μεταξύ άλλων. Έχεις άμεση αισθητηριακή επαφή με αυτό μέσω της όρασης. Όταν ένας τυφλός δείχνει προς το ίδιο αντικείμενο, π.χ. σαν απόκριση στην οδηγία “30 μοίρες αριστερά”, δεν έχει αισθητηριακή επαφή με αυτό. Απλά αντιλαμβάνεται τη γενική του κατεύθυνση και θέση. Για τον τυφλό, το αντικείμενο δεν υπάρχει ακόμα. Η κατεύθυνσή του υπάρχει για αυτόν σαν κιναισθησία – σαν προσανατολισμός του χεριού/δαχτύλου του.

Αυτό που το δείξιμο ουσιαστικά είναι, σε συνειδησιακό επίπεδο βαθύτερο από το να νιώθεις εσωτερικά τις 5 αισθήσεις, είναι η καθοδήγηση του διανύσματος/βέλους της προσοχής. Η αντίληψη κατευθύνεται προς τα έξω, αναμένοντας ένα πιθανό αντικείμενο. Όταν ο Ντάγκλας προσκαλεί τον τυφλό να στρέψει το δάχτυλο προς τα πίσω και να διαπιστώσει αυτό που παρατηρεί, κάτι συμβαίνει που δεν έχει να κάνει με αντικείμενα.

Γυρίζοντας το χέρι και το δάχτυλο ώστε το βέλος να δείχνει πλέον “προσοχή προς τα μέσα”, βρίσκουμε – όπως πάντα – ότι το δάχτυλο δε βρίσκει ένα αντικείμενο. Βρίσκει ένα μη-πράγμα, μη-εγώ, σε αυτή την περιοχή αισθήσεων όπου ένα ενσαρκωμένο εγώ υποτίθεται κατοικεί.

Αυτό είναι αποκάλυψη. Ο περιορισμός του τυφλού, η αδυναμία του να δει πράγματα, μετατρέπεται στην όραση του μη-πράγματος.

Αν η βασική αρχή της νοητικής όρασης είναι η αναστροφή του βέλους της προσοχής, θα πρέπει να είναι εφικτό να κατασκευάσουμε περισσότερα πειράματα που ανατοποθετούν το βέλος με μη-οπτικό τρόπο. Όταν το σκέφτηκα, μου φάνηκε σημαντικό ο πειραματικός σχεδιασμός να λαμβάνει υπόψη την ειδική σημασία του κεφαλιού.

Ένα δάχτυλο που δείχνει το κεφάλι κάποιου μπορεί να καταφέρει ένα νοητικό χτύπημα μιας και υποθέτουμε ότι το κεφάλι είναι η βάση του εγώ. Σιωπηρά ορίζουμε το εγώ ως το γνώστη ή ως αυτόν που αντιλαμβάνεται και είναι το κεφάλι αυτό που περιέχει όλα τα όργανα της αντίληψης (εκτός από τη γενικευμένη αφή).

Αυτό είναι επίσης αληθές για τους τυφλούς από τους οποίους λείπει μόνο η όραση. Το εγώ του τυφλού διαχειρίζεται την ακοή, τη γεύση, την όσφρηση και πάνω απ' όλα τη σκέψη που επεξεργάζεται τις αισθήσεις (συμπεριλαμβανομένης της αφής), και τοποθετεί αυτό το εγώ ακριβώς εκεί που το τοποθετούν και οι υπόλοιποι – πίσω από το μέτωπο.

Η ουσία πολλών από τα πειράματα του Ντάγκλας είναι να φανερώσει την ανυπαρξία αυτού του έγκλειστου στο κεφάλι εγώ. Έτσι, αποφάσισα ότι τα πειράματά μου θα έστρεφαν επίσης την προσοχή πρώτα έξω από το κεφάλι και μετά πίσω προς αυτό.

Τα ακόλουθα δύο πειράματα μπορούν να γίνουν εξίσου αποτελεσματικά από τυφλούς και μη, απλά οι τελευταίοι θα πρέπει να έχουν τα μάτια τους κλειστά. Ένας τυφλός θα έχει πρόσβαση σε αυτά τα πειράματα μέσω κάποιου ακουστικού μέσου (πχ κασέτα), όπως είχα και εγώ από μια ηχογράφηση του Head Off Stress. Αν βλέπεις, μπορείς να βρεις ένα φίλο που θα σου διαβάζει ή να διαβάσεις μόνος αυτό που ακολουθεί για να πάρεις πρώτα μια γενική ιδέα.

Το πρώτο βασίζεται σε “εσωτερικές αισθήσεις”· το δεύτερο χρησιμοποιεί ακοή.

Πείραμα 1: Πραγματική Όραση

Σήκωσε το ένα χέρι και σφίξε μια γροθιά, σα να ετοιμάζεσαι για μποξ. Τοποθέτησε τη γροθιά έξω και μπροστά από το πρόσωπο σα να θες να το προστατεύσεις από χτυπήματα. Θα είναι πιο εύκολο αν στηρίξεις τον αγκώνα σου, για παράδειγμα δίπλωσε το χέρι στο στομάχι και στήριξέ τον εκεί. Σφίξε αρκετά τη γροθιά έτσι ώστε να νιώσεις συγκεντρωμένη πίεση, όχι βέβαια τόσο έντονα ώστε να είναι οδυνηρό και δύσκολο να την κρατήσεις για κάποια ώρα.

Κράτα τη γροθιά εκεί και στρέψε την πλήρη προσοχή σου σε αυτή όσο μπορείς. Συνέχισε έτσι για λίγη ώρα μέχρι η ένταση να γίνει οξεία, ξεκάθαρη και να σε απορροφήσει.

Ξαφνικά στρέψε το “βέλος” της προσοχής σου έτσι ώστε να δείχνει όχι προς τη γροθιά αλλά προς τα μέσα. Σωστά – γύρισε 180 μοίρες και δες ποιος αντιλαμβάνεται, τι είναι εδώ μέσα.

Ναι. Εδώ βρίσκεται απλή και αγνή αντίληψη. Η ίδια η συνείδηση, άμεση και εμφανής. Ανεμπόδιστη καθαρότητα στην οποία χωράνε όλες αυτές οι αισθήσεις από τη γροθιά. Δες το σα μια λίμνη αντίληψης όπου οι αισθήσεις από τη γροθιά επιπλέουν. Αυτή η λίμνη έχει μια συγκεκριμένη, μουδιαστική παρουσία. Είναι η ίδια η Παρουσία, ζωντανό νερό.

Τώρα δες τι έχει συμβεί στο διαχωρισμό μεταξύ μέσα και έξω. Δεν πρόκειται για το ότι η γροθιά είναι εκεί έξω και η αντίληψη εδώ μέσα, πρόκειται για το ότι υπάρχει ένα μόνο μέρος, αυτή η καθαρή λίμνη της αντίληψης που μέσα της περιέχει και τη γροθιά.

Απελευθέρωσε τη γροθιά, αργά, και πρόσεξε το πού λαμβάνει χώρα αυτή η πράξη – μέσα στη συνείδηση. Τέντωσε το χέρι σου και δες τις αισθήσεις να ξεδιπλώνονται μέσα στην ίδια πάλι συνείδηση.

Αυτό είναι πραγματική όραση. Δε βλέπεις με τα μάτια ψάχνοντας τα πράγματα τα οποία δεν είσαι. Είναι αντιθέτως άμεση όραση αυτού που πραγματικά είμαστε. Είμαστε χωρητικότητα σε εγρήγορση, έντονα παρούσα αντίληψη που συνοδεύει όλα τα πράγματα. Είμαστε η άδεια συνείδηση στην οποία όλα εμφανίζονται και αντικαθίστανται γρήγορα.

Αυτό το χέρι το οποίο αποκαλείς δικό σου καθώς και τα άλλα μέρη του σώματος που έχεις για δικά σου, βρίσκονται μεταξύ των πραγμάτων που πάνε και έρχονται. Μέσα σε τι; Στην ανεμπόδιστη αντίληψη, στο πραγματικό εσύ. Δεν έρχεται και φεύγει, πάντα είναι.

Πείραμα 2: Πραγματική Ακοή

Ξανά, σήκωσε το ένα χέρι μπροστά από το πρόσωπό σου, η παλάμη να δείχνει προς τα μέσα, σε σένα. Αυτή τη φορά, αντί για γροθιά, λύγισε τα δάχτυλα προς τα κάτω μέχρι να ακουμπούν άνετα μεταξύ τους πάνω από την παλάμη.

Κράτα το χέρ&